مقام و منزلت علما نزد پیامبران

مقام و منزلت علما نزد پیامبرانبخش اوّل تعلیم و تعلّمقال(ع): إنَّ أوْلَى النَّاسِ بِالْأنْبِیاء أعْلَمُهُمْ (اعملهم) بِما جاؤُوا بِهِ ثُمَّ تَلا(ع):اِنَّ أوْلَى النَّاسِ بِإبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعوُهُ وَهذَا النَّبِیُّ وَالَّذِینَ آمَنُوا؛(14)و(15)
نزدیک‏ترین مردم به پیامبران کسانى هستند که به تعالیم انبیا آگاه‏ترند؛ سپس این آیه را تلاوت فرمود: نزدیک‏ترین مردم به ابراهیم کسانى هستند که از او پیروى کنند و این پیغمبر و امتش که اهل ایمانند.
مجلسى(ره) مى‏گوید:
و فی بعض النُّسَخِ أعملُهم وهو أظهَرُ؛(16)
در بعضى از نسخه‏ها به‏جاى اعلمهم، اعملهم آمده که با ظاهر کلام تطابق بیشترى دارد.
ابن ابى الحدید مى‏گوید:
هکذا الروایةُ «أعلمهم»، والصحیحُ «أعْمَلُهم» لأنَّ استدلالَه بالآیة یقتضى ذلک وکذا قوله فیما بعد «إنَّ ولیَّ محمدٍ مَن أطاعَ اللَّه» إلى آخر الفصل ولم یَذکُر العلم وإنما ذکر العملَ؛(17)
اعلمهم روایت شده و حال آن‏که صحیح اعملهم است، زیرا استدلال به آیه شریفه و کلام امام بعد از استدلال که فرمود: کسى دوست محمد است که از خدا پیروى و اطاعت نماید، تا آخر فصل، و این‏که حرفى از علم در میان نیست و سخن در مورد عمل است و عمل را ذکر نموده‏اند، دلیل است بر صحت اعملهم نه اعلمهم.
ممکن است در جواب گفته شود: بین استدلال به آیه شریفه و کلمه «أعلمهم» هیچ منافاتى وجود ندارد، زیرا تبعیت و موافقت کامل با اوامر و نواهى پیامبران، زمانى حاصل مى‏گردد که شخص به دستورات انبیا آگاهى لازم را داشته باشد و هر اندازه علم و آگاهى بیشتر به اوامر و نواهى داشته باشد، بهتر مى‏تواند در عملْ آنها را به‏کار گرفته و با انبیا توافق و تطابق داشته باشد و اطاعت بدون آگاهى ممکن نیست.
شارح بحرانى(ره) در تثبیت این مطلب مى‏گوید:
و لما کان الغرض من الأنبیاء(ع) جَذْبُ الخلقِ إلى اللَّه بطاعته فکلُّ مَن أبلغ فی الطاعة کان أشدَّ موافقة لهم وأقربَ إلى قلوبهم وأقوى نسبةً إلیهم ولما لم یکن طاعتُهم إلا بالعلم بما جاؤوا به کان أعلمُ الناس بذلک أقربَهم إلیهم وأولاهم بهم وبرهان ذلک الآیةُ المذکورةُ؛(18)
چون هدف از نبوت انبیا(ع) توجه دادن مردم به خداى تعالى است که به‏وسیله اطاعت حاصل مى‏گردد، پس هرکس تلاش بیشترى در اطاعت داشته باشد، موافقت بیشترى با آنها دارد و نزد انبیا داراى قرب بیشترى خواهد بود و نسبت نزدیک‏ترى با ایشان دارد؛ و چون اطاعت آنها بدون علم به دستورات و فرامین آنها میسّر نیست، آگاه‏ترین مردم به دستورات آنها، نزدیک‏ترین و شایسته‏ترین مردم به انبیا مى‏باشد؛ دلیل بر این مطلبْ آیه‏اى است که ذکر شده.