بخش اوّل تعلیم و تعلّمقال(ع): إنَّ أوْلَى النَّاسِ بِالْأنْبِیاء أعْلَمُهُمْ (اعملهم) بِما جاؤُوا بِهِ ثُمَّ تَلا(ع):اِنَّ أوْلَى النَّاسِ بِإبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعوُهُ وَهذَا النَّبِیُّ وَالَّذِینَ آمَنُوا؛(14)و(15)
نزدیکترین مردم به پیامبران کسانى هستند که به تعالیم انبیا آگاهترند؛ سپس این آیه را تلاوت فرمود: نزدیکترین مردم به ابراهیم کسانى هستند که از او پیروى کنند و این پیغمبر و امتش که اهل ایمانند.
مجلسى(ره) مىگوید:
و فی بعض النُّسَخِ أعملُهم وهو أظهَرُ؛(16)
در بعضى از نسخهها بهجاى اعلمهم، اعملهم آمده که با ظاهر کلام تطابق بیشترى دارد.
ابن ابى الحدید مىگوید:
هکذا الروایةُ «أعلمهم»، والصحیحُ «أعْمَلُهم» لأنَّ استدلالَه بالآیة یقتضى ذلک وکذا قوله فیما بعد «إنَّ ولیَّ محمدٍ مَن أطاعَ اللَّه» إلى آخر الفصل ولم یَذکُر العلم وإنما ذکر العملَ؛(17)
اعلمهم روایت شده و حال آنکه صحیح اعملهم است، زیرا استدلال به آیه شریفه و کلام امام بعد از استدلال که فرمود: کسى دوست محمد است که از خدا پیروى و اطاعت نماید، تا آخر فصل، و اینکه حرفى از علم در میان نیست و سخن در مورد عمل است و عمل را ذکر نمودهاند، دلیل است بر صحت اعملهم نه اعلمهم.
ممکن است در جواب گفته شود: بین استدلال به آیه شریفه و کلمه «أعلمهم» هیچ منافاتى وجود ندارد، زیرا تبعیت و موافقت کامل با اوامر و نواهى پیامبران، زمانى حاصل مىگردد که شخص به دستورات انبیا آگاهى لازم را داشته باشد و هر اندازه علم و آگاهى بیشتر به اوامر و نواهى داشته باشد، بهتر مىتواند در عملْ آنها را بهکار گرفته و با انبیا توافق و تطابق داشته باشد و اطاعت بدون آگاهى ممکن نیست.
شارح بحرانى(ره) در تثبیت این مطلب مىگوید:
و لما کان الغرض من الأنبیاء(ع) جَذْبُ الخلقِ إلى اللَّه بطاعته فکلُّ مَن أبلغ فی الطاعة کان أشدَّ موافقة لهم وأقربَ إلى قلوبهم وأقوى نسبةً إلیهم ولما لم یکن طاعتُهم إلا بالعلم بما جاؤوا به کان أعلمُ الناس بذلک أقربَهم إلیهم وأولاهم بهم وبرهان ذلک الآیةُ المذکورةُ؛(18)
چون هدف از نبوت انبیا(ع) توجه دادن مردم به خداى تعالى است که بهوسیله اطاعت حاصل مىگردد، پس هرکس تلاش بیشترى در اطاعت داشته باشد، موافقت بیشترى با آنها دارد و نزد انبیا داراى قرب بیشترى خواهد بود و نسبت نزدیکترى با ایشان دارد؛ و چون اطاعت آنها بدون علم به دستورات و فرامین آنها میسّر نیست، آگاهترین مردم به دستورات آنها، نزدیکترین و شایستهترین مردم به انبیا مىباشد؛ دلیل بر این مطلبْ آیهاى است که ذکر شده.
